Hành trình tạo ra giá trị nhất quán

Quỹ đầu tiên của Mekong Capital, Mekong Enterprise Fund, đầu tư vào các doanh nghiệp gia đình, phần lớn là các công ty sản xuất định hướng xuất khẩu. Các doanh nghiệp này hoạt động theo phong cách truyền thống, ưu tiên sự trung thành, tính ổn định và dòng tiền ngắn hạn thay vì tối đa hóa tăng trưởng, hiệu suất và tầm nhìn dài hạn. Do tập trung vào xuất khẩu, họ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt và những biến động của nền kinh tế toàn cầu. Các lĩnh vực đầu tư bao gồm sản xuất hàng may mặc, nhựa, đồ chơi, sản phẩm gỗ, đồ nội thất, bao bì, dụng cụ nấu ăn, dây điện và phân phối khí đốt LPG.

Do tập trung vào xuất khẩu, các công ty này phải chịu sự cạnh tranh, tính chu kỳ của nền kinh tế toàn cầu và thường không sở hữu các thương hiệu có giá trị, trong khi các công ty tập trung vào thị trường nội địa có lợi thế hơn trong việc tăng trưởng và phát triển giá trị thương hiệu và mạng lưới phân phối.

Vào thời điểm đó, chúng tôi đã nỗ lực giá tăng giá trị bằng cách chia sẻ các thông lệ tốt, nhưng các công ty trong danh mục đầu tư không áp dụng những ý tưởng đó. Nếu có, kết quả cũng không tác động nhiều đến hiệu suất dài hạn. Họ cũng không đạt được tiến bộ đáng kể trong việc xây dựng đội ngũ quản lý chuyên nghiệp hơn. Chúng tôi cần phải làm gì thêm?

Năm 2006, với khoản đầu tư vào ICP (công ty sản xuất sản phẩm chăm sóc cá nhân nổi tiếng với thương hiệu X-Men), chúng tôi bắt đầu thử nghiệm đầu tư vào các công ty định hướng tiêu dùng. Đồng thời, chúng tôi cũng đầu tư nhiều hơn vào các công ty được thành lập bởi những nhóm đồng sáng lập có tinh thần doanh nhân, thay vì các công ty gia đình truyền thống. Trong ba năm tiếp theo, chúng tôi đã thực hiện một số khoản đầu tư rất thành công như: Thế Giới Di Động, Golden Gate, Masan Consumer, Traphaco, PNJ, FPT Software và Trường Quốc tế Việt Úc (VAS).

Vào giữa năm 2007, nhà sáng lập của Mekong Capital, ông Chris Freund, tham gia một chương trình phát triển cá nhân mang tên Landmark Forum. Sau đó, ông tiếp tục tham gia một loạt các chương trình khác do Landmark Education tổ chức. Cuối năm 2007, Chris thúc đẩy Mekong Capital hợp tác với một công ty con của tổ chức này để mang chương trình tương tự vào công ty. Đây là lần đầu tiên các chương trình chuyển hóa này được tổ chức tại Việt Nam. Quá trình chuyển hóa của Mekong chính thức bắt đầu vào tháng 12/2007, dưới sự dẫn dắt trực tiếp của Giám đốc khu vực châu Á của Landmark Education, ông Jerome Downes.

Trong năm 2008, trọng tâm chính trong quá trình chuyển hóa của Mekong Capital là tạo ra những đột phá về hiệu suất cho các thành viên trong đội ngũ. Tiến trình này diễn ra đều đặn, nhưng chúng tôi nhận thấy tương lai vẫn còn mơ hồ. Vì vậy, vào giữa năm 2009, chúng tôi bắt đầu một dự án đặc biệt nhằm cùng nhau kiến tạo một tương lai mới. Quá trình này kéo dài khoảng 5 tháng và 14 ngày làm việc toàn thời gian. Đến tháng 12/2009, dự án hoàn thành và một tương lai mới đã được mở ra. Giống như một cánh cổng dẫn đến một thế giới mới, dự án định hướng cho sự phát triển sau này của Mekong. Nội dung của tầm nhìn ban đầu đó cuối cùng đã trở thành hiện thực.

Đến năm 2010, quá trình chuyển hóa của chúng tôi đã hoàn tất. Tầm nhìn và văn hóa doanh nghiệp đã được định hình, và đội ngũ được xây dựng bởi những người có cam kết mạnh mẽ với tầm nhìn và các giá trị đó. Sự chuyển hóa thành công này đã trở thành chủ đề của các điển cứu của Trường Kinh doanh Harvard và Trường Kinh doanh London, xuất bản vào năm 2010 và 2011.

Quá trình chuyển hóa nội bộ của Mekong Capital đã mang lại những cách thức làm việc và giao tiếp mới, hiệu quả hơn cho toàn bộ đội ngũ. Thay vì né tránh các vấn đề khó khăn, phong cách giao tiếp của đội ngũ đã trở nên trực diện hơn, khả năng đặt câu hỏi và lắng nghe được cải thiện đáng kể. Nhận thấy sự thay đổi tích cực này, CEO của nhiều công ty trong danh mục đầu tư quyết định tham gia các chương trình tương tự, được Mekong Capital hỗ trợ tổ chức.

Một số công ty tiên phong áp dụng các chương trình chuyển hóa này bao gồm Thế Giới Di Động, PNJ, DigiWorld và Nam Long. Đặc biệt, Thế Giới Di Động trở thành hình mẫu cho sự đột phá về hiệu suất nhờ văn hóa doanh nghiệp mạnh mẽ và chương trình liên tục giúp tạo ra những bước tiến lớn trong khả năng lãnh đạo và giao tiếp.

Dựa trên thành công của những doanh nghiệp trên và nhiều công ty khác, Mekong Capital đã ra mắt một mô hình tạo giá trị có tên gọi Đầu tư lấy tầm nhìn làm định hướng (VDI). Mô hình này được xây dựng dựa trên A New Model of Leadership (Mô hình lãnh đạo mới) của Michael Jensen. Đầu tư lấy tầm nhìn làm định hướng không phải là một tập hợp các câu trả lời hay giải pháp có sẵn, mà là một chuỗi các câu hỏi và góc nhìn giúp các công ty trong danh mục đầu tư tự xác định những gì cần thiết để xây dựng và hiện thực hóa tầm nhìn chung cho tương lai.

Thay vì là một khuôn khổ cố định, Đầu tư lấy tầm nhìn làm định hướng được liên tục điều chỉnh thông qua thử nghiệm, dựa trên những bằng chứng thực tế về những gì đã làm được hoặc chưa hiệu quả tại các công ty trong danh mục đầu tư của Quỹ.

Vào khoảng năm 2010, khi quá trình chuyển hóa ban đầu hoàn tất, thành tích của chúng tôi vẫn chưa đủ mạnh để huy động vốn cho các quỹ mới. Dần dần, phí quản lý từ các quỹ trước đó giảm sút, trong khi chúng tôi không có nguồn thu nhập mới. Chúng tôi bị thua lỗ và rơi vào một cuộc khủng hoảng dòng tiền liên tục. Chịu áp lực phải cắt giảm nhân sự, chúng tôi vẫn kiên định duy trì và phát triển một đội ngũ có khả năng hiện thực hóa tầm nhìn bất chấp mọi trở ngại. Điều đó đòi hỏi sự kiên trì và các giải pháp sáng tạo để vượt qua những khó khăn về dòng tiền.

Đến năm 2014, thành tích của chúng tôi đã đủ vững chắc để xác định việc gọi vốn cho quỹ mới là khả thi. Vì vậy, vào năm 2015, Mekong Capital đã gọi vốn thành công Quỹ Mekong Enterprise Fund III, tiếp theo là Quỹ Mekong Enterprise Fund IV vào năm 2019.

MEF III tập trung đầu tư vào các doanh nghiệp định hướng tiêu dùng, cùng với một số công ty logistics. F88, Pharmacity và Vua Nệm đều đạt mức tăng trưởng đáng kể sau khi nhận đầu tư từ Mekong. Pizza 4P’s và Nhất Tín cũng gặt hái những thành công nhất định sau khi quỹ đầu tư vào các công ty này.

MEF IV tiếp tục đầu tư vào các công ty định hướng tiêu dùng (MAROU, F88, HSV Group), đồng thời mở rộng sang lĩnh vực công nghệ sinh học/y tế (Gene Solutions, LiveSpo, TNH) và công nghệ nông nghiệp (Entobel, Husk).

Năm 2023, Mekong tổ chức một loạt cuộc họp nội bộ nhằm kết nối mục đích sống cá nhân của mỗi thành viên với công việc tại quỹ. Qua đó, chúng tôi nhận ra rằng tất cả có chung cam kết mạnh mẽ về việc xây dựng một môi trường sống khỏe mạnh tại khu vực sông Mekong, bao gồm đất đai, rừng, sông, đại dương, v.v. Với nhận thức đó, chúng tôi quyết định khởi động một chiến lược mới, mở rộng trọng tâm đầu tư sang cả nông nghiệp tái tạo. Kể từ đó, chúng tôi xây dựng đội ngũ, mở rộng mạng lưới và thiết lập các mối quan hệ đối tác cần thiết để triển khai thành công chiến lược này.

Tuy nhiên, chúng tôi vẫn chọn duy trì và tiếp tục phát triển đội ngũ hướng tới hoàn thành tầm nhìn, bất kể trở ngại nào. Vì vậy, chúng tôi vẫn kiên trì và liên tục tìm các giải pháp đổi mới để hạn chế chi phí, giúp công ty tiếp tục vận hành.